Het is weer herfst, de tweede sinds ik dit avontuur ben begonnen, eerst alleen en nu met Bert die is gestart als stagair, maar inmiddels steeds meer op zich neemt en mega toegevoegde waarde heeft; Hij stelt vragen, zoekt dingen op en uit, komt met goede ideeën. We vullen mekaar top aan, kijken allebei net anders naar dingen maar komen daardoor samen tot de beste keus; het is geen strijd om gelijk te krijgen, maar we staan open voor goede ideeën en argumenten, van wie die ook komen 🙂 Vorig jaar wist ik dat ik dit niet langdurig in m'n eentje ging bolwerken, en al helemaal niet uitbouwen. En volgend jaar doen we het helemaal 50/50! En voor iemand die het altijd beter weet en zelf wil doen (als 3 jarige riep ik al "selluf doen!") zie ik nu echt: 1 + 1 = 3 🙂
De tuin is ook goed aan het herstellen door de nieuwe methode, met houtsnippers in de paden en compost op de bedden herstelt het vermogen om vocht vast te houden én teveel vocht af te voeren, door onder andere de gangen van wormen, de structuur van organisch materiaal en de wortels van planten, maar ook door de verbeterde schimmelnetwerken; op vele plekken komen verschillende paddenstoelen op, en die netwerken werken samen met planten voor uitwisseling van stofjes en zelfs informatie 🙂 zo cool!
Gelukkig was het de laatste dagen weer wat lekkerder weer, prachtig zelfs; met een zonnetje en weinig tot geen wind is het zalig om op je knieën grasjes te wieden op een rustig moment. Heel anders dan in de stromende regen met veel wind 'even' een hele ochtend oogsten, tot op de huid doorweekt door (natuurlijk duh) verkeerde kleren aan te hebben 😉
Omdat Bert volgend jaar committeert, en de abonnement structuur ons de meeste zekerheid en flexibiliteit geeft kunnen we de abonnementen komend jaar opschalen naar 50 abonnementen. Nog steeds niet genoeg om van rond te komen, maar we verkopen daarnaast ook nog aan enkele andere partijen, en als ik iets heb geleerd is dat het organisch groeien van een kwekerij de manier is die bij mij past 🙂 Het jaar erna zullen we vast nog een grotere groep mensen van supergezonde groenten kunnen voorzien, maar eerst maar eens een verdubbeling waarmaken 😉
Het ongemakkelijke onderwerp... Geld
Omzet versus kosten, 'lean' en efficiënt kweken, ik lees er over, en natuurlijk maken we nog stappen waardoor vanalles sneller kan, maar het gaat vaak ten koste van de biodiversiteit en/of de bodem... en dat wil ik niet.
Iets hogere prijzen vragen is dan een logische keuze, maar wel moeilijk in een concurrerende markt. Het blijkt dat mijn terughoudendheid om hogere prijzen te vragen, voor mijn handmatig gekweekte kakelverse gezonde lokale ecologische groenten, niet uniek is.
Natuurlijk niet, elk gevoel wat ik heb wordt ergens wel herkend, en het blijkt zelfs een breed voorkomend issue te zijn; Kleine kwekerijen met zelfoogst-aandelen of abonnementen/pakketten kunnen vaak nauwelijks rondkomen en durven geen eerlijke prijs te vragen voor het werk wat ze leveren, maar vergelijken zich (zoals ik me voorstel net als ik) eerder met de (bodem)prijzen uit de supermarkt en worden onzeker van een gaatje of slakje in hun product, alsof het daarmee minder zou zijn en minder gewaardeerd wordt.
Fair-trade blijkt dus niet alleen een probleem aan de andere kant van de wereld; we betalen veel te weinig voor ons eten. Hoe kan een pompoen die minimaal 3 maanden moet groeien voor minder dan een euro in de supermarkt liggen als je bedenkt dat er kostbare grond nodig is, zaad, water, en de arbeid van zaaien, oogsten, vervoer? En dat de supermarkt er dus ook aan verdient. Hoe dan???
Ik vond mijn abonnement prijzen van 10,- en 15,- euro per week al aan de hoge kant, wat na vergelijken met andere tuinen gelukkig toch wel redelijk gemiddeld bleek; sommigen zitten eronder, maar dat is dan vaak wel zelfoogst (minder werk) en sommige tuinderijen zitten er boven. Het lastige van vergelijken met andere tuinen is, vind ik, dat je de hoeveelheid groenten niet goed kunt inschatten. Uiteindelijk komt het toch aan op gevoel, en dat vind ik eigenlijk wel fijn, als mijn gevoel maar een beetje in de buurt komt van het minimumloon en niet ver daaronder 😉
Ok, dus niet kijken naar de prijs van een product in de winkel, maar naar kosten die je maakt en de arbeid die je erin stopt om de prijs te bepalen.
Alleen hoe bereken je hoeveel tijd en werk het kost een pakket groenten te kweken (om van de verschillende losse groenten nog maar te zwijgen)? Het zaaien natuurlijk, het oogsten, maar ook het wieden, water geven, wassen? En de delen van de oogst die we verliezen aan bijvoorbeeld rupsen en muizen, omdat we het zo natuurvriendelijk mogelijk willen doen? Prijs je jezelf de markt niet uit als je dit eerlijk gaat doorberekenen of willen we het juist anders doen dan de huidige markt en laten zien hoe het wel mogelijk is om voedsel te verbouwen in harmonie met behoud van biodiversiteit en een vitale bodem? Zo wikken en wegen we, maar we moeten ergens op uitkomen waar ik én de klant tevreden mee kunnen zijn.
Toch?
Een mooi principe vind ik het betalen naar arbeid dat al op enkele plekken wordt toegepast. Dus dan bereken ik bijvoorbeeld dat een groot abonnement gemiddeld minimaal een uur werk heeft gekost (als dat natuurlijk al zo is, afhankelijk van het weer en wat er nodig is) en dat we uitgaan van het landelijk bepaalde minimum uurloon van 16,- voor een zzp-er. Dan kost een grote tas minimaal 16,-. Binnen dit uurloon moeten dan ook nog alle kosten voor compost, zaaigoed, gereedschap etc. verrekend worden dus “tel uit je winst.” Maar, en nu komt het; als je als klant eerlijk kijkt naar je eigen uurloon, zou jij dan akkoord gaan met dit bedrag? En de vervolgvraag; wat vind je het waard dat jouw voedsel met oog voor natuur, arbeidsomstandigheden, eerlijk loon, lokaal en ecologisch tot stand is gekomen? Wat vind je dan een eerlijke prijs?
Het wordt op enkele plekken al zo gedaan, met positief resultaat; aan klanten vragen wat zij het zelf waard vinden. Toch blijft het spannend zo een vraag neer te leggen. Door het op deze manier uit te leggen hoop ik dat mensen bewuster gaan kijken naar wat (eerlijk en natuurvriendelijk geproduceerd) voedsel eigenlijk zou moeten/mogen kosten. Én ik ga er zonder verwachtingen in, dan heb jij de ruimte om ons positief te verrassen. Hopelijk krijgen wij zo een eerlijke prijs voor onze arbeid en kunnen we samen de pakketten ook voor abonnees met een lager uurloon betaalbaar houden. : )
De exacte prijzen voor abonnementen voor volgend jaar worden eind van dit jaar bekend gemaakt, maar met een slag om de arm kun je uitgaan van een minimumprijs van 11,50 voor een klein en 17,00 voor een groot pakket per week, met daarbij de vraag om aan te geven wat jij een eerlijk uurloon vindt en welke prijs je wil of kan betalen.
Heb je interesse in een abonnement in 2022? Woon je in de buurt van de tuin (Nigtevechtseweg 37, Vreeland), Leidsche Rijn of Zuilen Utrecht? Mail me dan en dan zet ik je op de lijst 🙂 (info@veldlof.nl)